ӨНЕРДЕГІ ӨМІР
2024 жылдың 21 ақпанында Қазақ ұлттық өнер университетінде профессор, өнертану докторы Жұмақова Үмітжан Рахметұллақызының 70 жылдығына арналған «В поисках единства: диалог в пространстве музыки» атты дөңгелек үстел және мерейтойлық концерт өтті.
Жұмақова Үмітжан Рахметұллақызы – Қазақстанның беделді музыкатанушы ғалымдарының бірі, оның есімі Қазақстаннан басқа елдерге де мәлім. Мерейтой иесін басқа қалалардан келген қонақтар, әріптестері, бұрынғы оқушылары құттықтады.
Ү.Р. Жұмақова өзінің оқытушыдан доцентке дейінгі жолды жүріп өткен педагогикалық қызметін Құрманғазы атындағы Алматы консерваториясынан бастады. Қазақ ұлттық өнер университетінде Үмітжан Рахметұллақызы Жұмақова құрылған күнінен бастап жұмыс істейді. 1998 жылдан 2011 жылға дейін ғылыми жұмыс жөніндегі проректор лауазымында ғылыми-әдістемелік қызметті басқарды. Ү.Р. Жұмақова университеттің ғылыми базасын қалыптастыруға үлкен үлес қосты, әсіресе кітапхана қорын толықтыруға баса назар аударды.
Ү.Р. Жұмақованың бастамасымен академиялық және халықаралық ғылыми-практикалық конференциялар өткізілді, жыл сайын ғылыми мақалалар мен материалдар жинақтары, оқытушылардың оқу құралдары шығарылды. 2000 жылдан бастап ҚР Білім және ғылым министрлігінің Білім беруді реформалау жөніндегі іс-шараларына белсенді қатысып, музыкалық мамандықтар бойынша жоғары білімнің мемлекеттік стандарттарын әзірледі. 2007 жылдан бастап ҚР БҒМ оқулықтарды әзірлеу жөніндегі үйлестіру кеңесінің сараптамалық комиссиясын басқарды. 2014 жылы Ү.Р. Жұмақова «Жоғары оқу орнының үздік педагогы» атағын алды. Өзінің педагогикалық қызметі үшін Үмітжан Рахметұллақызы қазіргі күні өздері де жоғары және орта оқу орындарында табысты жұмыс істейтін, ғылыми қызметпен айналысатын студенттер, магистранттар, докторанттардың бірнеше тобын оқытып шығарды.
Ғылыми қызығушылықтары жалпы тіл білімінің теориялық және әдіснамалық мәселелерін, музыканы түсіндіру мәселелерін, композиторлардың шығармашылығын және Қазақстанның музыкалық мәдениетін қамтиды.
Үмітжан Рахметұллақызы жыл сайын Самарқанд, Душанбе, Ташкент, Омбы, Алматы, Орал, Якутск, Астана және т.б. қалаларда өтетін халықаралық конференциялар мен симпозиумдарда баяндама жасайды. 2005-2010 жылдары «17.00.02 Өнертану. Музыкалық өнер» мамандығы бойынша кандидаттық диссертацияларды қорғау жөніндегі диссертациялық кеңестің мүшесі болды. Қазір де университетте диссертациялық кеңесті басқарады.
Концертте мерейтой иесінің сүйікті шығармалары: Ф.Шопен, С. Мұхамеджанов, Е.Рахмадиевтің музыкасы, қазақ вокалдық және опера классикасының жауһарлары орындалды. «Музыкатану және фортепиано», «Дәстүрлі музыкалық өнер», «Театр өнері және өнертану» факультеттерінен және «Астана Опера» театрынан келген әріптестері құттықтау сөз сөйледі.
Үмітжан Рахметұллақызы музыкатану саласында ғана емес, сонымен қатар театртану саласында да сарапшы болып табылады, ол өнер саласындағы UMAI ұлттық сыйлығының қазылар алқасының құрамына кіреді. Әріптестері Үмітжан Рахметұллақызын ойлы ғалым ретінде ғана емес, өз бағалауында әділ, шыншыл адам ретінде де жоғары бағалайды.
Мерейтойға орай кітапхана қызметкерлері ғалымның шығармашылығына арналған көрме ұйымдастырды, осы көрме арқылы дөңгелек үстелге қатысушылар мен қонақтар музыкатанушының өмірбаянымен және ғылыми еңбектерімен жақын таныса алды. Үмітжан Рахметұллақызы – Қазақстанның музыкалық мәдениеті мәселелері бойынша монографиялар, оқулықтар, оқу құралдары мен 100-ден астам ғылыми мақалалардың авторы.
Ү.Р. Жұмақованың еңбектері Қазақстан композиторларының шығармашылығын мәдениеттанулық зерттеуге бағыттаған қазақстандық музыкатанудың жаңа бағытын қалыптастырды.
Үмітжан Жұмақова «Приношение Газизе Жубановой» атты монографиясын Гүлнар Әбдірахманмен бірге жазған. Кітаптың негізі – мұрағаттар, құжаттар, композитордың өзі мен мәдениет қайраткерлерінің мәлімдемелері. Авторлар Ғазиза Жұбанованың музыкалық шығармалары туралы барлық білімдерін жинақтап, оның өнер жолының шынайы айғақтарына сүйене отырып, композитордың өмірі мен шығармашылығы туралы барынша шынайы ақпарат беруді, сондай-ақ ХХ ғасырдағы Қазақстанның музыкалық өнерінің ерекшеліктері туралы түсініктерін кеңейтуді мақсат етті.
Қазақстанның композиторларының шығармашылығына арнап жазған алғашқы жалпылама зерттеуі «Жұматай Тезекбаев музыкасының форманталары», «Форманты музыки Жуматая Тезекбаева» (2 тілдегі) монографиясы болып табылады.
Көрмеге келушілерді мерейтой иесінің «Творчество композиторов Казахстана 1920-1980-х годов: проблемы истории, смысла и ценности» тақырыбындағы докторлық диссертациясы үлкен қызығушылық тудырды.
Оның Н. Кетегеновамен бірлесіп жасаған «Казахская музыкальная литература 1920-1980-е годы» оқулығы орта және жоғары оқу орындарында оқу процесінде кеңінен қолданылады. Сондай-ақ, Ү.Р. Жұмақова студенттерге ғана емес, сонымен қатар магистранттарға, докторанттарға қазақ және орыс тілдерінде: «Методология современного музыкознания» / «Қазіргі заманғы музыкатанудың әдіснамасы», «Практикум» сияқты оқу құралдарын жазды.
Көрмеде музыкатанушының «Қазақстан» энциклопедиясында, конференция материалдарында, қазақстандық және халықаралық журналдарда жарияланған көптеген мақалалары, олардың ішінде: «Новые аспекты изучения казахской музыки XX века в контексте Независимости Республики», «Музыковедение 1920-1980-х годов: проблемы, идеи, концепции», «Коллективное творчество и авторство в опере: исторический опыт музыкальной культуры Казахстана», «Кюи Курмангазы и проблемы казахской музыки XX века», «Музыкальные традиции в глобализирующемся мире», «Латиф Хамиди и татарский феномен в казахской музыкальной культуре» және т. б. мақалалары ұсынылды.
Сонымен қатар, Үмітжан Рахметұллақызы «Еуразиялық ғылым және өнер», «Художественное образование и наука», «Музыка. Искусство, наука, практика» сияқты қазақстандық және халықаралық журналдардың редакциялық кеңесінің құрамында.
Қонақтар мен іс-шараға қатысушылар арасында көрме үлкен қызығушылық тудырды, олар профессордың еңбектерінің санына таң қалып, Үмітжан Рахметұллақызының таланты мен шығармашылығының ауқымына тәнті болды. Әріптестерінің айтуынша, ол кез келген сұрағыңызға жауап бере алатын, нағыз – энциклопедиялық ғалым.
ҚазҰУ кітапханасының ұжымы Үмітжан Рахметұллақызын мерейтойымен құттықтап, денсаулық, шығармашылық ұзақ ғұмыр және жаңа зерттеулерде табыс тілейді!
