Халықаралық конкурстар

«Шабыт» шығармашыл жастардың  XХVІI Халықаралық байқауының
Ережесі

Жалпы ережелер

• «Шабыт» шығармашыл жастардың ХХVIІ Халықаралық байқауы (бұдан әрі - байқау) 2024 жылдың 21-25 қазан аралығында Қазақстан Республикасы, Астана қаласында өтеді.
• Конкурсты Қазақ ұлттық өнер университетінде өткізеді.
• Ұйымдастыру комитетінің мекен-жайы: 010000, Абай көшесі, 47, Астана қ., Қазақстан Республикасы,  

Тел. +7 747 631 46 52.
Эл.пошта - shabyt.competition@gmail.com

Байқаудың мақсаттары мен міндеттері

• Өнер саласындағы шығармашылық жетістіктерді анықтау, талантты, дарынды орындаушыларды қолдау; 
• Үздік дәстүрлер мен жетістіктерді, ұлттық және әлемдік мәдениет пен өнерді жаңғырту, дамыту және насихаттау, оның өкілдерінің кәсіби шеберлігін арттыру; 
• Халықтың мәдени демалысы мен эстетикалық тәрбиесін ұйымдастыру, рухани және мәдени құндылықтармен алмасу;
• Шығармашылық қызметтің әр түрлі салаларындағы жетістіктерді көрсету;
• Қазақстан Республикасы халқының мәдениетін сақтау, өркендету, дамыту және тарату;
• Жастардың бойында патриотизмді тәрбиелеуге, ұлттық және әлемдік мәдени құндылықтарға ұмтылуға ықпал ету.

Байқауды өткізу тәртібі мен шарттары

• Конкурсты 2024 жылдың 21-25 қазан аралығында ҚазҰӨУ РММ базасында өткізіледі. Мекен-жайы: Астана қаласы, Абай көшесі 47. 
• Конкурсқа қатысуға 18 жастан 30 жасқа дейінгі әлемдік қоғамдастықтың барлық елдерінің өкілдері шақырылады. Тұрғылықты жері мен азаматтығына байланысты шектеулер жоқ.
• Байқау келесі номинациялар бойынша өткізіледі:
• «Домбыра» номинациясы
• «Қобыз» номинациясы
• «Прима-Қобыз, Гиджак, Кеманча, Кияк, Игил, Эрху, Моринхур, Гудок, Хур» номинациялар
• «Шертер, Бас-домбра» номинациясы
•  «Домбыра-Прима, Кіші Домра, Тар, Рубаб, Балалайка, Уд, Мандола, Чанза, Пипа» номинациялар
• «Жетіген, Гусли, Чатхан, Уджин, Ятаган, Канун, Дудка» номинациялар
• «Саз-Сырнай, Сыбызғы, Дудка, Камыль, Хобрах, Курай» номинациялар
• «Шан-Қобыз, Зубанка, Варган, Хомус, Кубыз, Темір Комуз» номинациялар
• «Орыс халық аспаптар» номинациясы (Баян, Аккордеон, Гармонь)
• «Дәстүрлі ән» номинациясы
• «Жыр-терме» номинациясы
• «Фольклорлық ансамбілдер» номинациясы

• Қатысушылардың өнер көрсету кезектілігі конкурс басталғанға дейін ұйымдастыру комитетінің әліпби ретімен ретімен анықталады және конкурстың соңына дейін сақталады.
• Әр қатысушы тек бір номинацияға қатыса алады.
• Электрондық өтінім жіберілгеннен кейін бағдарламаларға өзгерістер енгізуге болмайды.
• Ансамбль орындаушыларын қоспағанда, әрбір қатысушы тек бір номинацияға қатыса алады.
• Барлық шығармалар жатқа орындалуы тиіс. Әр шығарма тек бір рет орындалуы тиіс.
• Өткен жылдардың орындаушылар конкурсында жоғарыда көрсетілген номинациялар бойынша Гран-при 1, 2 және 3 орын алған жеңімпаздар конкурсқа қатыса алмайды.
• Қазылар алқасы конкурсқа қатысушылардың шеберлігіне 25 ұпайлық жүйе бойынша баға береді.
• Конкурсқа қатысу және келу бойынша барлық шығыстарды қатысушылар өздері көтереді.
• «Фольклорлық ансамбльдер» номинациясында қатысушылардың саны 8 адамнан кем емес және 15 адамнан аспауы тиіс.
• «Фольклорлық ансамбльдер» номинациясында қатысушылардың жасы байқау ережелеріне сәйкес болуы керек: 18-ден 30 жасқа дейін.
• «Фольклорлық ансамбльдер» номинациясы бойынша келесі аспаптарға рұқсат етіледі: электрогитара, соқпалы аспаптар.
•  Техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру ұйымдары, РММ, РМҚК, мәдениет үйлер, концерттік ұйымдар, сондай-ақ театрлар әрбір номинация (аспап) бойынша конкурсқа қатысуға тек екі қатысушы ұсына алады.
• Конкурсты ұйымдастырушылар тарапынан (ҚазҰӨУ) әр номинация бойынша үш қатысушыға дейін конкурсқа қатыстыра алады.
• Номинацияға қатысушылар саны жеткіліксіз болған жағдайда (3 адамнан кем болса), конкурс өткізілмейді немесе ұқсас номинациямен біріктіріледі.
• Ұйымдастыру комитеті қатысушыларды кезекті концертмейстермен қамтамасыз етпейді.
• Ұйымдастыру комитеті қатысушыларды тұрғын үймен қамтамасыз етпейді.
• Қазылар алқасының шешіміне сәйкес конкурсқа қатысушыларға келесі орындар беріледі:

Гран-при (Барлық номинациялар бойынша бір)
І орын және лауреат атағы;
II орын және лауреат атағы;
III орын және лауреат атағы;
Диплом

Белгіленген үлгідегі электрондық өтінім келесі нұсқауларды қамтиды:

ЖЕКЕ КУӘЛІККЕ СӘЙКЕС қатысушының, оқытушының және сүйемелдеушінің аты-жөні;

Қатысушының жеке басын куәландыратын құжаттың (куәлік, туу туралы куәлік, паспорт) скан нұсқадағы көшірмесі (PDF форматы, KASPI);

Қатысушының PDF форматындағы банктік деректемелері (банк мөрі бар шоттың болуы туралы анықтама). (Егер сіз ҚазҰӨУ студенті болсаңыз және Forte Bank банкінен стипендия алсаңыз, Forte Bank шотын  ұсынуыңыз қажет. Бұл құжатты телефоныңыздағы банктің мобильді қосымшасынан алуға болады.)

Жүктейтін файлдар PDF форматында болғандықтан, конкурсқа тіркелу компьютер арқылы ыңғайлырақ болады.

Өлшемі 3х4 см jpeg форматтағы көркем фотосурет;

Өтінімдер 2024 жылдың 7 қазан (қоса алғанда) сағат 12:00 (Астана қ. уақыты бойынша) дейін қабылданады.

Дирекция Конкурсқа қатысуға өтінімді жіберген үміткерлерге өтінімде көрсетілген электрондық мекенжайға қабылданғаны туралы растауды жібереді.

• Құжаттар пакеті толық болмаған және олар басқа форматта рәсімделген жағдайда өтінімдер қабылданбайды.
• Өтініш, сондай-ақ басқа құжаттар пошта арқылы қабылданбайды.
• Қатысушыларды жіберуші ұйым (оқу орны) барлық номинациялар бойынша бірінші басшының қолымен және мөрімен расталған скан нұсқада қатысушылардың толық тізімін 2024 жылдың 7 қазан дейін ұсынуы тиіс.
• Конкурсқа қатысушылардың, қатысушыға жауапты оқытушының және концертмейстерлердің іс-сапар шығындары (жол ақысы, жатын орны, тамағы) конкурсқа жіберуші жақтан қарастырылады.
• Ұйымдастыру комитеті шақыруды тек конкурсқа қатысуға өтінім берген қатысушыларға жібереді.
• Баспа материалдарындағы аты-жөндер (сертификаттар мен дипломдарда) қатысушының өтініші бойынша басылады.
• Конкурсқа қатысуға өтінімдер, мемлекеттік және орыс тілдерінде электронды (Google-форма) түрде белгіленген мерзімде қабылданады. Сілтемесі kaznui.edu.kz сайтының «Шығармашылық» - «Халықаралық конкурстар» бөлімінде жарияланады.
• Конкурсты бейнежазбаға түсіруге тек конкурсты ұйымдастырушыларға рұқсат етіледі. Қатысушыларды кез келген бейне құрылғымен, соның ішінде телефонмен түсіруге тек ұйымдастыру комитетінің рұқсатымен ғана рұқсат етіледі. 145-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 23.12.2023 № 51-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
• Шет елдерден келген қатысушыларға арналған ереже: Қатысуға шақыру алған қатысушылар өз елінен жол жүру құжаттарын алу үшін Сыртқы істер министрлігіне (СІМ) хабарласуы керек. Бәсекелестік жөніндегі дирекция барлық қажетті шақыруларды ұсынады, бірақ рұқсаттар мен байланысты шығындарға жауапты емес.
• Ұйымдастыру комитетінің конкурсты трансляциялауға, дыбыс және бейнежазбаға, сондай-ақ осы материалдарды одан әрі пайдалануға айрықша құқықтары бар.
• Ұйымдастыру комитеті конкурсты трансляциялауға, аудио және бейнежазбаға, сондай-ақ материалдарды одан әрі пайдалануға айрықша құқықтары бар.
• Оқытушылар, концертмейстер, сондай-ақ қатысушыларға жауапты тұлғалар қазылар алқасы мүшелерінің жұмысына араласуға құқылы емес. Бұл ереже бұзылған жағдайда осы қаланың барлық қатысушылары байқаудан шеттетіледі.

Ұйымдастыру комитеті

• Байқауды ұйымдастыру комитетінің құрамы ҚазҰӨУ ректорының бұйрығымен бекітіледі.
• Ұйымдастыру комитеті байқауды дайындау және өткізу бойынша басшылықты жүзеге асырады.
• Ұйымдастыру комитеті байқауды дайындау және өткізу мәселелері бойынша тиісті органдармен өзара іс-қимылды жүзеге асырады.
• Ұйымдастыру комитеті іс-шараны ақпараттық-жарнамалық қолдау түрлерін айқындайды.
• Ұйымдастыру комитеті байқауды дайындау және өткізу барысында туындаған басқа да ұйымдастыру мәселелерін шешеді.

Жүлде қоры

Гран При – 700 000 KZT (оның ішінде салық 10%)
1 орын - 500.000 KZT (оның ішінде салық 10%)
2 орын - 400.000 KZT (оның ішінде салық 10%)

3 орын - 300 000 KZT (оның ішінде салық 10%)

             Жүлде мен ақшалай сыйлық қатысушылар арасында былай бөлінеді: егер бір номинация бойынша 15-тен астам адам қатысса, онда екі екінші орын және үш үшінші орын болады.

 Байқаудың қазылар алқасы

• Конкурстың қазылар алқасы құрамы Қазақ ұлттық өнер университеті РММ ректорының м.а. бұйрығымен бекітіледі.
• Қазылар алқасының саны, төрағаны қосқанда тақ сан болуы тиіс. 
• Қазылар алқасының шешімі түпкілікті және қайта қарауға жатпайды, хаттамамен рәсімделеді және барлық қазылар алқасының мүшелерімен бекітіледі.
• Қазылар алқасының мүшелері сол кезеңде өзінің білім алушысы болып саналатын қатысушылардың кандидатурасын талқылауға және дауыс беруге қатыспайды.
• Дауыстар тең болған жағдайда төрағаның дауысы шешуші болып табылады.
• Қазылар алқасы конкурсқа қатысушылардың шеберлігіне 25 ұпайлық жүйе бойынша баға береді:
• Қатысушылар саны 15 адамнан артық болған жағдайда, бір бiрiншi, екі екiншi және үш үшiншi орындар мен және дипломдармен марапаттайды;
• Қатысушылардың саны 14 адамға дейін болған жағдайда, бір бірінші, бір екінші, бір үшінші орындар және дипломдармен марапаттайды.
• Жүлделі орындар қазылар алқасының қалауы бойынша қатысушылар арасында бөлінуі мүмкін.
• Қазылар алқасы барлық жүлделі орындарды бермеуге құқылы.
• Демеушілер мен өзге де ұйымдар конкурс қатысушыларына арнайы жүлделерді ұсына алады.
• Осы Ережемен реттелмеген барлық мәселелер Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасына сәйкес шешіледі.

Байқаудың кестесі (нақты кестені конкурсқа бір апта қалғанда электрондық пошта арқылы аласыз)

             20 қазан:
Қатысушылардың келуі, акустикалық дайындықтар

             21 қазан:
11:00 – Байқаудың салтанатты ашылуы. Жеңіс 33 (Орган залы)
14:00 - 19:00 - Барлық номинациялар бойынша І-кезеңнің басталуы (ансамбльдерден басқа)

             22 қазан:
10:00 - ІІ-ші кезең

             23 қазан:
10:00 – ІІ кезеңнің жалғасы
Байқау аясында шеберлік сыныптары мен концерттер

             24 қазан:
Бос күн

             25 қазан:
17:00 - Байқаудың салтанатты жабылуы

КОНКУРС БАҒДАРЛАМАСЫ

 «Домбыра»
І тур

• Махамбет Өтемісұлы «Қайран Нарын»
• Есір Айшуақұлы «Жалды қара»
• Алтай-Тарбағатай, Қаратау, Жетісу күйшілік дәстүрінен бір күй
• Сыр өңірінің күйші-композиторларының бір күйі 

ІІ тур

• Батыс Қазақстан күйшілік дәстүрінен қалауы бойынша бір күй (Құрманғазы, Дәулеткерей, Дина, Сейтек, Мәмен)
• Қазанғаптың күйі «Көкейге түскен көкілжан» (Б.Басығараевтың орындауындағы нұсқасы (міндетті))
• Әшімтайдың күйі - «Қоңыр қаз»
• Қазіргі заман күйші – композиторларының бір күйі

«Дәстүрлі ән»

I тур

• Халық әні
• Халық композиторының әні
• Мұхит Мералыұлы «Айнамкөз» (міндетті ән)
• Абай Құнанбайұлының әні (қалауы бойынша)

 II тур

• Халық әні
• Кенен Әзірбаевтың әні (қалауы бойынша)
• Қазақстан композиторының әні (дәстүрлі нақышта)

 «Жыр-терме»

I тур

• Жыр бастау (қалауы бойынша)
• Терме
• Толғау

            
II тур

• Айтыс
• Поэма
• Дастан (үзінді)

ХАЛЫҚ АСПАПТАРЫ
(Ішекті - ысқышты)
 «Қобыз»

І кезең

• Орындаушының тандауы бойынша виртуоздық шығарма (ф-но сүйемелдеуімен)
• Халық күйі «Аққу» (Д. Мықтыбаевтың орындауында)
• Орындаушының таңдауы бойынша домбыраның бір күйі

II кезең

• Күрделі формадағы шығарма (ф-но сүйемелдеуімен)
• Қорқыт «Қорқыт» (Д. Мықтыбаевтың орындауында)
• Орындаушының таңдауы бойынша қобыздың бір күйі

«Прима-қобыз»
І кезең

• Байқауға қатысушының таңдауы бойынша қазіргі қазақ композиторларының бір шығармасы:

А. Жайым. Кюй Дастан фантазиясынан Шаттық елі;
С. Еркимбеков. Алтын арқа;
Б. Кыдырбек. Гаухар күй;
А. Абдинуров. Сюита KZ;
Н. Танатар. Скерцо;
Е. Хусаинов. Терме.

• ⁠Шетел композиторларының виртуозды, ауқымды шығармасы;
• ⁠Каприс (жеке, сүйемелдеусіз) қалауы бойынша

II кезең

• Әшімтай «Қоңыр қаз» (Өңд. К. Мұсаева)
• Үлкен формадағы шығарма (соната,  концерттің 1-ші немесе 2-ші, 3-ші бөлімі)

«Гиджак, Кеманча, Кияк, Игил, Эрху,
Моринхур, Гудок, Хур»

І кезең

• Байқауға қатысушының таңдауы бойынша қазіргі қазақ композиторларының шығармасы:

Е. Рахмадиев «Кузде» «Осенью» 
В. Великанов «Танец»
Н. Танатар «Скерцо»

• Қатысушы е композиторының шығармасы

ІІ кезең

• Аспаптық ұлттық әуен немесе қатысушы елінің композиторының шығармасы.
• Шетел композиторының немесе қатысушы ел композиторының күрделі туындысы

ІШЕКТІ-ШЕРТПЕЛІ ХАЛЫҚ АСПАПТАРЫ

«Шертер»

І кезең

• Берілген тізімнен сайыскердің таңдауы бойынша бір күй

Байжігіт «Бөкен жарғақ» (өңд. Е.Мұхамедиев)
Ықылас «Жез киік» (өңд. Е.Мұхамедиев)
        Ж.Шәкәрім «Таскескен» (өңд. Е.Мұхамедиев)

• Сайыскердің шеберлігін көрсететін шетел композиторларының көлемді шығармасы (халық әуендеріне жазылған өңдеулер мен фантазиялардан басқа)
• Сайыскердің қалауы бойынша кантиленалық шығарма.

ІІ кезең

• Қазақстан композиторларының шығармасы.
• Сайыскердің қалауы бойынша виртуозды шығарма.
• Күрделі формадағы шығарма (соната 2 бөлімнен кем емес, концерт І немесе ІІ, ІІІ бөлім, сюита 3 бөлімнен кем емес)

«Домбыра-Прима, Кіші Домра»
І кезең

• Сайыскердің қалауы бойынша кантиленалық шығарма.
• Қазақстан композиторларының шығармасы.
• Орындаушының шеберлігін көрсететін виртуоздық кеңейтілген туынды.

ІІ кезең

• Шетел немесе Ресей композиторлардың шебер туындысы (соның ішінде капристер) (XVI – XX ғғ.).
• Қатысушының шеберлігін көрсететін таңдауы бойынша еркін бағдарлама.
• Ірі формадағы шығарма (кемінде 2 бөлімнен тұратын соната, 1 немесе 2, 3 бөлімнен тұратын концерт, кемінде 3 бөлімнен тұратын сюита)

«БАС ДОМБЫРА, ДОМРА-БАС»

І кезең

• Берілген тізімнен сайыскердің таңдауы бойынша қазақстандық композитордың бір шығармасы:

К. Күмісбеков «Жастық шақ» сюитасынан «Вальс» (лайық. Н. Лапченков)
С. Кибирова «Жайлауда»
Қ. Ахмедьяров «Қуаныш» (лайық. З. Ізмұратова)

• Сайыскердің шеберлігін көрсететін шетел композиторларының көлемді шығармасы (халық әуендеріне жазылған өңдеулер мен фантазиялардан басқа)
• Сайыскердің қалауы бойынша кантиленалық шығарма.

ІІ кезең

• Қазақстан композиторларының шығармасы.
• Қатысушының таңдауы бойынша виртуоздық шығарма.
• Ірі формадағы шығарма (кемінде 2 бөлімнен тұратын соната, 1 немесе 2, 3 бөлімнен тұратын концерт, кемінде 3 бөлімнен тұратын сюита)

 «ТАР, РУБАБ, УД, ЧАНЗА, ПИПА»
І кезең

• Берілген тізімнен сайыскердің таңдауы бойынша қазақстандық композитордың бір шығармасы:*

Құрманғазы «Балбырауын»
Құрманғазы «Сарыарқа»
Даулеткерей «Көроғылы»

• Сайыскердің қалауы бойынша әр-түрлі мінездегі екі шығарма.

ІІ кезең

• Сайыскердің қалауы бойынша кантиленалық шығарма.
• Сайыскердің қалауы бойынша виртуозды шығарма.
• Күрделі формадағы шығарма (соната 2 бөлімнен кем емес, концерт І немесе ІІ, ІІІ бөлім, сюита 3 бөлімнен кем емес)

* ноталар сайтта берілген

«Баян, аккордеон»
І кезең

• 3 дауыстан кем емес фуга мен полифониялық цикл
• Виртуоздық шығарма

II кезең

• Түйме аккордеонға немесе аккордеонға арналған түпнұсқа туынды міндетті түрде қосылатын әртүрлі стильдегі, формадағы және дәуірдегі шығармалардан тұратын байқауға қатысушының таңдау бағдарламасы.

«Жетіген»

І кезең

• Орындаушының тандауы бойынша шығарма
• Қазақ композиторының шығармасы (сүйемелдеуімен немесе жеке)
• Раздық «Аңшынын зары»

ІІ кезең

• Ірі формадағы шығарма (сүйемелдеумен)
• Орындаушының тандауы бойынша бір күй

«ГУСЛИ, ЧАТХАН, УДЖИН, ЯТАГАН, КАНУН, ДУДКА»

І кезең

• Қатысушы елінің ұлттық әуені
• Сүйемелдеумен орындалатын шығарма
• Раздық «Аңшынын зары»

   II кезең

• Ірі формадағы шығарма (сүйемелдеумен)
• Қатысушы елінің композиторының шығармасы

ХАЛЫҚ ҮРМЕЛІ АСПАПТАР

«Саз-Сырнай»
І кезең

• Орындаушының тандауы бойынша шығарма
• Қазақ композиторының шығармасы (сүйемелдеуімен)
• Н.Тлендиев «Балапандарым»

ІІ кезең

• Ірі формадағы шығарма (сүйемелдеумен)
• Орындаушының тандауы бойынша күй

«Сыбызғы»
І кезең

• Орындаушының тандауы бойынша шығарма
• Қазақ композиторының шығармасы (сүйемелдеуімен)
• Қ.Құмақайұлы «Арман»

ІІ кезең

• Ірі формадағы шығарма (сүйемелдеумен)
• Орындаушының тандауы бойынша күй

«Дудка, Камил, Хобрах, Курай»

І кезең

• Қатысушы елінің ұлттық әуені
• Сүйемелдеумен орындалатын шығарма
• Қ.Құмақайұлы «Арман»

ІІ кезең

• Ірі формадағы шығарма (сүйемелдеумен)
• Қатысушы елінің композиторының шығармасы

«Шаң-Қобыз, Зубанка, Варган, Хомус, Құбыз,
Темір комуз»

І кезең

• Аспапқа өңделген халық әні немесе ұлттық әуені
• Қатысушы ел композиторының шығармасы
• Сүйемелдеумен орындалатын шығарма

II кезең

• Қатысушы елінің ұлттық әуені
• Сүйемелдеумен орындалатын шығарма

Фольклорлық ансамбль
І кезең

• 10-15 минуттық бағдарлама. Бағдарламада ансамбль  сүйемелдеуімен,   фольклорлық  аспаптың жеке орындауындағы, шығарма болу міндетті.

ІІ кезең

• 10-15 минуттық бағдарлама. Бағдарламада ансамбль  сүйемелдеуімен,   солистің орындауда әнді қамтуы міндетті.

Хат алмасу, байланыс ақпараты

• Конкурс өткізу бойынша барлық сұрақтар shabyt.competition@gmail.com  электронды мекен-жайына жіберіледі.
• Конкурстың байланыс телефоны: +7 (747) 631 46 52